محمدرضا توکلی در جشنواره اندیشمندان و دانشمندلن جوان
محمدرضا توکلی

تهیۀ پانسمان اتولوگ تسریع‌کنندۀ ترمیم زخم استخراج‌شده از خون و موی انسان

شرح ایده

تقریبا دو میلیون بیمار در سال در سراسر جهان دچار مشکلات و نقائص استخوانی می‌شوند که پروسۀ جراحی استخوان را به منظور ترمیم عیوب استخوانیِ ناشی از بیماری‌ها و آسیب‌ها متحمل می‌شوند. مواد سنتزی و بیولوژیک متفاوتی به منظور استفاده در کاربردهای ترمیمی استخوان وجود دارند که از مهم‌ترین و پرکاربردی‌ترین آن‌ها می‌توان به سیمان‌های استخوانی اشاره کرد. پلی متیل متاکریلات  (PMMA )، که معمولاً به‌عنوانِ سیمان استخوان شناخته شده است، به‌طور گسترده‌ای برای تثبیت پروتز در جراحی‌های مختلف ارتوپدی و تروما استفاده می‌شود.

مشکلات عمدۀ این ماده به‌عنوانِ سیمان استخوان، دمای پلیمریزاسیون بالا که می‌تواند موجب نکروز بافتی شود، عدم تطابق خواص مکانیکی با استخوان قشری و نیز عدم توانایی برقراری پیوند با بافت استخوان و شل‌شدگی با گذر زمان است. سیمان استخوان PMMA از دو قسمت مایع مونومر و پودر پلیمر تشکیل شده است که بخش مایع شامل مونومر متیل متاکریلات و شتاب‌دهندۀ واکنش یعنی ان و ان دی متیل پارا تولوئیدن و قسمت پودری حاوی 10% میکروذرات باریم سولفات به‌عنوانِ رادیواپسیفر است. ایدۀ حاضر تغییر در ترکیب شیمیایی سیمان‌های رایج را به‌منظور کاهش دمای پلیمریزاسیون، افزایش استحکام و ایجاد زیست‌فعالی و پیوند با بافت استخوان پیشنهاد می‌کند.

برای این منظور ابتدا نانوذرات سرامیکی زیست‌فعال از طریق فرایند سل-ژل سنتز شده و در فرایند سنتز پودر PMMA از طریق پلیمریزاسیون افزایشی، نانوذرات زیست‌فعال با خواص مکانیکی مناسب جایگزین ذرات باریم سولفات می‌شود. این کار علاوه بر کاهش خطر نکروز بافتی می‌تواند به‌دلیلِ پیوند مستقیم بین سیمان با استخوان، طول عمر پروتز تثبیت‌شده با سیمان را افزایش دهد. از طرفی با کاهش نیاز به جراحی مجدد (Revision)، راحتی و آسایش بیمار حاصل شده و هزینه‌های سنگین خدمات بهداشتی درمانی نیز کاهش می‌یابد.  

پیشرفت ایده

نمونۀ بهینه در مقیاس‌های آزمایشگاهی و نیمه‌صنعتی سنتز شده و آزمون‌های فیزیکی – مکانیکی و بیولوژیکی (آزمون‌های سلولی و درون تن حیوانی) انجام و در مراحل پایانیِ ثبت اختراع و چاپ مقالۀ ISI است و بیزینس پلن و بیزینس مدل این طرح آماده شده است. همچنین تیم تحقیقاتی ما در مرکز رشد واقع در شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان مستقر شده و این ایده به همراه ایدۀ مربوط به زخم‌پوش (برگزیدۀ جشنوارۀ اندیشمندان و دانشمندانِ جوان) در مسیر مربوط به دریافت مجوزها و تجاری شدن است. تصویری از نمونۀ پودر سیمان استخوان سنتزشده در زیر ارائه شده است:

امید است که در آینده با جذب سرمایه‌گذار و دریافت مجوزها از ادارۀ تجهیزات پزشکی و سازمان غذا و دارو بتوانیم خط تولید محصول را در داخل کشور با ظرفیت 15000 بسته سیمان استخوان در سال راه‌اندازی کنیم. همچنین صادرات به کشورهای همسایه و کشورهای حوزۀ خلیج فارس می‌تواند مراحل بعدی پیشرفت کار باشد.

PMMA در صنایع غیرپزشکیِ مختلفی نیز کاربرد دارد که تولید گرانول‌های خالص این پلیمر برای کاربرد در صنایع نیز در فهرست برنامه‌های آیندۀ تیم تحقیقاتی ما قرار دارد.

جوایز و افتخارات

  • محمدرضا توکلی- دانشجوی دکتری مهندسی پزشکی بیومتریال- دانشگاه صنعتی اصفهان؛

  • برگزیدۀ پنجمین جشنوارۀ اندیشمندان و دانشمندانِ جوان ؛

  • دارای بیش از 20 مقالۀ معتبر بین‌المللی (ISI) در حوزه‌های سیمان استخوان، مهندسی بافت، و بیومتریال‌ها؛

  • دارای 9 ثبت اختراع در زمینه‌های مهندسی پزشکی بیومتریال و مهندسی بافت.